Εδώ η πρώτη δημοσίευση και τα σχόλια στο LLS
Σε αντίθεση με τους Negri , Badiou που έχουν μια διαγώνια σχέση με τον Χριστιανισμό ο S.Zizek έχει την πιο επιθετική και ως συνήθως οξεία σχέση με τον Χριστιανισμό. Αν στον Negri η θεολογία εντοπίζεται στην υιοθέτηση του Σπινοζικού σύμπαντος, στον Badiou η θεολογία αναδεικνύεται από τους ερμηνευτές του , ο SZ προχωρεί σε ένα επιθετικό θεολογικό λόγο που συνίσταται σε μια διατύπωση μιας υλιστικής θεολογίας, που σκοπό έχει να οικειοποιηθεί πλήρως το ανατρεπτικό περιεχόμενο του Χριστιανισμού.
Υπερβαίνει προφανώς τα περιθώρια μιας ανάρτησης καθώς ο SZ ασχολείται με την θεολογία σχεδόν συστηματικά σε όλα του τα έργα.
Υπάρχουν τρία βιβλία αφιερωμένα στις σχέσεις κριτικής θεωρίας ,θεολογίας τα:
The Fragile Absolute or why is the Christian legacy worth fighting for (2000) Εδώ ως FrAbs
On Belief (2001)
The Puppet and Dwarf .The perverse core of Christianity (2003) Εδώ ως P&D
Και τα ακόλουθα θεμελιακά κείμενα εντός συλλογών
Στο Ticklish subject (1999) υπάρχει το κείμενο του για την ερμηνεία του Α.Badiou Saint Paul .The foundation of Universalism.
Στο The Parallax View (2006) υπάρχει κείμενο για την υλιστική θεολογία.
Και τέλος ένα βιβλίο που έγραψε με τον θεολόγο John Milbank «The Monstrosity of Christ» (2008) και επιμελήθηκε μαζί του τον τόμο Theology and the Political (2006)
Με δεδομένο τον υπερπληθωρισμό παραγωγής του SZ , η θεολογία αποτελεί τελικά ένα σημαντικό μέρος του έργου του.
Αν όμως θα προσπαθούσε κάποιος να περιγράψει χοντρικά το «γιατί και πως» της θεολογίας του SZ θα μπορούσαμε να παραθέσουμε
Στον SΖ γίνεται μια εξαντλητική διερεύνηση της ιδεολογίας. Ως ιδεολογία ορίζεται αυτό που θα ονομάζαμε άρρητη γνώση, αυτό που «δεν ξέρουμε ότι ξέρουμε» ,όλα αυτά τα αυτονόητα τα αυτοματοποιημένα στην σκέψη, την συμπεριφορά , την δράση. Για την κριτική στην ιδεολογία χρησιμοποιεί το Λακανικό σχήμα Συμβολικό, Φαντασιακό ,Πραγματικό με μια μεγάλη ευρυχωρία και πρωτοτυπία παρουσιάζοντας σχεδόν εκκεντρικές αναγνώσεις της ποπ κουλτούρας , του εμπορικού σινεμά , της διαφήμισης κλπ. Όλοι απολαμβάνουμε αυτές τις ακροβασίες του που τελικά όμως προσφέρουν συνεκτικές αναγνώσεις της πραγματικότητας. Η κατάδυση στον Χριστιανισμό γίνεται λοιπόν για αναζητηθούν εκείνες οι ιδεολογικές σταθερές που θα εδραίωναν μια ριζική αντικαπιταλιστική προοπτική.
Αυτό που αντιλαμβάνομαι θέλγει τον SΖ στον Χριστιανισμό και μάλλον εκκινεί και ίσως εμπνέεται από το πραγματικά θεμελιακό έργο του Badiou για τον Παύλο είναι η έννοια των συνεχών ρήξεων και «στάσεων».
Για την κατανόηση αυτής της πορείας μπορούμε να ξεκινήσουμε από μια στάση κλειδί του SJ είναι που είναι η σχεδόν αλλεργική αποστροφή προς την ιδεολογία New Age και μια α τεχνολογική οικολογία της « παρθένας φύσης».
Για τον SΖ η ιδεολογία New Age που διακινείται από παντού μέσω του κινηματογράφου της μουσικής του πνευματισμού Ανατολικών Θρησκειών ,και της «φυσιολατρίας» θεμελιώνεται σε μια αντίληψη μιας αδιατάρακτης οργανικής ζωής , μιας φυσικής ισορροπίας που νοείται ως θετικότητα. Στον σύγχρονο πνευματικό κόσμο του New Age υπάρχει μια αίσθηση ενός κόσμου που ενυπάρχει ως αρμονική παρουσία, ως ρέουσα λειτουργικότητα, η οποία διαταράσσεται μόνο από βίαιες αποσπάσεις, εξωτερικές αναδιαρθρώσεις, επιθετικές αποδιοργανώσεις. Το New Age βασίζεται στην επανατοποθέτηση αυτού που οργανικά υπήρχε, και βίαια απομακρύνθηκε.
Σύμφωνα με τον SΖ αυτή είναι η σύγχρονη ιδεολογία του καπιταλισμού. Γιατί ακόμη και το «κακό» (αδικία, ανισότητα, φτώχεια, μόλυνση) το παραπέμπει σε μια διαδικασία «επανάταξης» της χαμένης αρμονίας. Το New Age δεν είναι αντιδραστικό επειδή είναι ανακουφιστικό ως διέξοδος είναι αντιδραστικό γιατί παραπέμπει σε μια «επαναφορά» ροών , σε μια «αποκατάστασης» της εκκρεμότητας.
Με την κυριαρχία του New Age όλα μπορούν να ρέουν, παρά τις προσωρινές δυσκολίες ,και όλοι μπορούν να φανταστούν μια «λύση» ως επαναφορά της αρμονίας.
Ο SΖ αντιλέγει πως ποτέ δεν υπήρξε καμία οργανική αρμονική φύση, η διατάραξη είναι το στοιχείο της εξέλιξης, η βία , η ανισορροπία είναι η ροή της φύσης. Δεν έχει νόημα να αποκαταστήσουμε τίποτα, αλλά να επέμβουμε με τους τρόπους που θα εξασφαλίσουν βιωσιμότητα και ισότητα.
Ο SΖ ανακαλύπτει στον Χριστιανισμό στοιχεία που θεμελιώνουν μια οριστική διαταραχή ,μια ρήξη, ένα εμπόδιο στις αρμονικές ροές . Προφανώς επηρεασμένος από τον Badiou και το θεμελιακό έργο για τον Παύλο, εμβαθύνει στον πιο ριζοσπαστικό Χριστιανισμό τον οποίο «αποσπά» από την μεταφυσική ,και την λατρεία.
Μια πολύ χοντρική ανάγνωση του εγχειρήματος είναι η εξής
Αν ο καπιταλισμός επιβιώνει ως σύστημα ροών ,συνεχειών ,αλλά και συνεχούς «επιδιορθώσεων» των ρηγμάτων, κρίσεων ,μέσα από μια ιδεολογία της αρμονίας αλλά και της λύσης μέσα από την αναζήτηση της χαμένης ή μέλλουσας αρμονίας, τότε η επανάσταση δεν μπορεί να νοηθεί παρά εντός μιας αναζήτησης μιας ιδέας των ρηγμάτων, της διακοπής που δεν αντικαθίσταται.
Αυτό το πλαίσιο ρηγμάτων, τομών, που δεν επαναφέρουν ανύπαρκτες αρμονίες υπάρχει στον πυρήνα του Χριστιανισμού, τον οποίο ο SZ επιχειρεί να οικειοποιηθεί
Ας το δούμε με τα ίδια του τα λόγια
«Ο Χριστιανισμός είναι το θαυματουργό Συμβάν το οποίο διαταράσσει την ισορροπία του «Ένα-Όλον» .Είναι η βίαια διείσδυση της Διαφορετικότητας η οποία ξεπετάει ολόκληρο το ισορροπημένο κύκλωμα εκτός τροχιάς» FrAbs p121
Ακόμη αναφέρει
«Πρέπει να καταλάβουμε την έννοια για τις παραινέσεις του Χριστού ,οι οποίες ακριβώς διαταράσσουν την κυκλική λογική της εκδίκησης η της τιμωρίας για την απλή επανατοποθέτηση της ισορροπίας της δικαιοσύνης. Αντί του «οφθαλμόν αντι οφθαλμού» έχουμε το «Αν κάποιος σε κτυπήσει στο δεξί μάγουλο, γύρνα του και το αριστερό». Μα βέβαια εδώ είναι υπάρχει κανένας ηλίθιος μαζοχισμός , μια ταπεινή αποδοχή της αυτό ταπείνωσης. Αντιθέτως υπάρχει η διακοπή της κυκλικής λογικής μιας επανατοποθετούμενης δικαιοσύνης» FrAbs p121
Και ακόμη
«Όπως κάθε Χριστιανός ξέρει , η αγάπη είναι το έργο της αγάπης ,δηλαδή η σκληρή και άχαρη εργασία μιας επαναλαμβανόμενης «αποσύνδεσης» την οποία συνέχεια πολεμάμε να απελευθερώσουμε από την αδράνεια η οποία μας περιορίζει σε μια συγκεκριμένη τάξη στην οποία γεννιόμαστε» FrAbs p128
Βλέπουμε λοιπόν πως τα «παράλογα» τα «βασανιστικά» στοιχεία του Χριστιανισμού , θέλγουν τον SΖ όχι ως «μεταφυσική θρησκεία» αλλά ως στοιχεία μιας ανατρεπτικής λογικής που δεν είναι κυκλική, αυτό-επανορθωνόμενη. Ο SZ ως οξύς κριτικός του καπιταλισμού ξέρει (σε αντίθεση με πολλούς που τον παρακολουθούν ) ότι το σύστημα έχει ως συστατικό την αυτό-ίαση ακόμα και από τα πιο ισχυρά σοκ, έτσι λοιπόν η ανατροπή του δεν μπορεί να γίνει μέσα από ιδεολογήματα του τύπου ανισορροπία- ισορροπία , ρήγμα- αποκατάσταση, ή ακόμα χειρότερα από τις εφηβικές φαντασιώσεις της αφόρητης οικονομικής κρίσης κλπ κλπ. Στο βαθύτερο αντικομφορμισμό του Χριστιανισμού βρίσκει την λογική του μοναδικού ανεπίστρεπτου ρήγματος, την λογική του φρακαρίσματος , την λογική του βασανιστικού έργου της ατέρμονης επανασύνδεσης.
Μόνο έτσι μπορούν να κατανοηθεί και η ολική αποδοχή από πλευράς του ενός σχεδόν μεταφυσικού Μεσσιανισμού που ακολουθεί:
"Μια από τις πιο αξιοθρήνητες πλευρές της μεταμοντέρνας εποχής και της λεγόμενης «σκέψης » είναι η επιστροφή της θρησκευτικής διάστασης σε όλες τις μορφές :
Από τον χριστιανικό και άλλους φονταμενταλισμους μέχρι την πολλαπλότητα των διαφόρων πνευματισμών τύπου new age και την θρησκευτική ευαισθησία που ενυπάρχει εντός του ρεύματος της αποδόμησης (λεγόμενης post secular σκέψης)
Πως ένας μαρξιστής ένας μαχόμενος υλιστής ( στην ορολογία του Λένιν) θα αντιμετωπίσει αυτή την μαζική επίθεση του πνευματισμού ;
Η προφανής απάντηση μοιάζει να είναι όχι μόνο μια επίθεση σε αυτές τις τάσεις αλλά αλύπητα να αποκηρύξει τα υπολείμματα της θρησκευτικής παράδοσης εντός του ίδιου του μαρξισμού
Αντίθετα προς την φιλελεύθερη συκοφαντία που αναδεικνύει τον παραλληλισμό της χριστιανικής και μαρξιστικής «μεσσιανικής» αντίληψης της ιστορίας ως διαδικασίας μιας τελικής επιβεβαίωσης των πιστών ( το περίφημο κλισέ ότι τα κομμουνιστικά κόμματα είναι κοσμικές θρησκευτικές σέχτες ) μπορεί κάποιος να αντιτείνει ότι αυτό αφορά μόνο ένα δογματικό μαρξισμό και όχι τον φιλελεύθερο πυρήνα του;
Αν ακολουθήσουμε τον Α Badiou στο πρωτοπόρο έργο του για τον Απόστολο Παύλο , η θέση μας τελικά είναι η αντίθετη : αντί να υιοθετήσουμε μια τέτοια αμυντική στάση στο έδαφος του αντιπάλου , αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αντιστρέψουμε την στρατηγική αποδεχόμενοι πλήρως την κατηγορία!
Ναι !! υπάρχει μια απ ευθείας γραμμή μεταξύ Χριστιανισμού και Μαρξισμού.
Ναι χριστιανισμός και μαρξισμός είναι από την ίδια πλευρά του οδοφράγματος απέναντι στην επέλαση των νέων πνευματισμών .Η αυθεντική χριστιανική παράδοση είναι πολύ πολύτιμη για να αφεθεί στους διάφορους τρελαμένους φονταμενταλιστές
Αλλά και εκείνοι που αναγνωρίζουν αυτήν την απ ευθείας γραμμή ανάμεσα σε Χριστιανισμό και μαρξισμό συνήθως φετιχοποιούν τους πρώτους αυθεντικούς πιστούς του Χριστού σε σχέση με την ύστερη θέσμιση της εκκλησίας που ορίζεται από τον Παύλο , με απλά λόγια.
Ναι στον στο αυθεντικό μήνυμα του Κυρίου όχι στον μετασχηματισμό του στο σώμα της εκκλησίας ως νομιμοποίηση της εκκλησίας ως κοινωνικό θεσμό.
Αυτό όμως που κάνουν οι η φίλοι του προτάγματος « Ναι στον Χριστό Όχι στον Παύλο » αποδεχόμενοι τον Νίτσε που ορίζει τον Παύλο ως ιδρυτή της εκκλησίας , είναι ακριβώς παράλληλο με την στάση των οπαδών ενός ανθρωπιστικού μαρξισμού του 20 αιώνα οι οποίοι έχουν ως μότο το « Ναι στον αυθεντικό Marx Όχι στον λενινιστική παραδρομή».
Και στις δυο περιπτώσεις μπορούμε να πούμε ότι η υπεράσπιση του υποτιθέμενου αυθεντικού είναι η πιο περίτεχνη μορφή μιας προδοσίας
Δεν υπάρχει Χριστός χωρίς τον Παύλο όπως ακριβώς κανένας αυθεντικός Marx χωρίς τον Λένιν" FrAbs σ.1,2
Και ακόμα προκλητικά αναφέρει
"Ο ισχυρισμός μου εδώ δεν είναι απλά ότι είμαι ένας υλιστής και ότι ο ανατρεπτικός πυρήνας του Χριστιανισμού είναι προσβάσιμος σε μια υλιστική προσέγγιση. H θέση μου είναι ακόμη πιο ισχυρή .Ο πυρήνας αυτός είναι διαθέσιμος μόνο σε μια υλιστική προσέγγιση και αντιστρόφως. Για να γίνει ένας αληθινός διαλεκτικός υλιστής , πρέπει να περάσει από την Χριστιανική εμπειρία."P&D p 6.
Αλλά για τις σχέσεις αριστεράς και θεολογίας συνεχίζουμε. Ο SZ όμως είναι τόσο χρήσιμος και παραγωγικός γιατί τελικά απασχολείται με το κεφαλαιώδες και ίσως μόνο επίδικο της πολιτικής , αυτό της ιδεολογίας
Συνδέσεις
LLS:Αριστερά και Θεολογία.Μέρος Πρώτο
LLS:Αριστερά και Θεολογία.Μέρος Δεύτερο
Adam Kotsko Zizek & Theology (2008)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου