Καρλ Σμιτ: Πολιτική Θεολογία

Εδώ η πρώτη δημοσίευση και ο σχολιασμός στο LLS


Πολιτική θεολογία

Ο γερμανός συνταγματολόγος Καρλ Σμιτ δημοσίευσε το 1922 ένα μικρό δοκίμιο με τίτλο Πολιτική Θεολογία.Σε αυτό ο συντηρητικός αυτός καθηγητής διατυπώνει την θέση οτι όλες οι έννοιες της συγχρονης πολιτικής επιστήμης για το κράτος προέρχονται από την θεολογία.Προσοχή δεν αναφέρεται στην θρησκεία αλλα στην θεολογία ,στην διανοητική διερεύνιση των περι τον θεό.

Παραδείγματα η έννοια της κρατικής κυριαρχίας προέρχεται από την σύλληψη του παντοδύναμου θεού,η έννοια του κράτους εκτάτου ανάγκης από την έννοια του θαύματος κλπΟ Κ.Σμιτ μαζί με αλλους υπερσυντηριτικούς διανοούμενους έχει μια ειδική μεταχείριση.Η οξύνοια τους υπερτερεί του πολιτικού προσανατολισμού τους και πολλές θεωρίες τους γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας από την αριστερά.Η ριζική κριτική του Σμιτ για την φιλελευθερη δημοκρατία (ό ίδιος υπηρξε μέλος των Ναζι) τον καθιστουν επίκαιρο (βλ.C.Mouffe On the political),η δε θεωρία του για την έννοια φίλου – εχθρου επεκτάθηκε από τον Π.Κονδύλη σε μια γενικευμένη ανθρωπολογία.

Η ανάλυση της πολιτικής θεολογίας ,γίνεται εξαιρετικά επίκαιρη.Δεν είναι αλλωστε τυχαία η θεμελιακή σχεδόν ιστορική διείσδυση του A.Negri στον Spinoza,ο οποίος θεμελιώνει μια θεολογία της παρουσίας ,της διαχυμένης θεότητας εντός της φύσης.Η θεολογία του Σπινόζα παραπέμπει απ’ευθείας στην κοινωνική αυτοδιαχείριση ,στην πολιτική αυτονόμηση ,στην ρευστή ελευθεριακότητα.

Περιδιαβάζοντας μερικές ρουτίνες της δημοσιότητας δεν μπορεί παρα να σκεφτεί κανείς πως η Ορθόδοξη θεολογία ,έχει εξ’ίσου διαμορφώσει τις πολιτικές έννοιες της δημοσιότητας στην νεοελληνική κοινωνία.

Η θεολογία της ανατολής

Εισαγωγικά ξεκαθαρίζουμε πως άλλο είναι η θρησκεία και άλλο η θεολογία.Το ότι η Νεοελληνική Εκκλησία λειτουργώντας εντός του κράτους αποτελεί θεσμό και μηχανισμό κοινωνικής οπισθοδρόμησης το θεωρούμε αυταπόδεικτο

Ωστόσο η θεολογία της ανατολής αποτελεί ένα εξαιρετικό πνευματικό επίτευγμα που συνεχίζει να εξελίσσεται.Η κρατική προσκόλληση ανάμεσα στα άλλα δεινά,λειτούργησε ως αναστολή μιας δημιουργικής κατανόησης της θεολογίας,που ταυτίζεται με τις θρησκευτικές διαστροφές τύπου Βατοπεδίου,μεταφοράς διαφόρων φλογών κλπ κλπ.Ακόμη η υστερική παρουσία διαφόρων Παπαθεμελήδων,Ζουράρηδων και η μανιακή δημοσιολογία του Γιανναρά,λειτουργούν προσδίδουν στην ορθοδοξία ,χαρακτηριστικά γραφικότητας.
Ωστόσο η διερεύνιση της θεολογίας,ως υπόστρωμμα μιας πολιτικής αναδιατύπωσης,είναι γόνιμη και γίνεται απο την αριστερά

Αναφέραμε την εργασία του Negri για τον Σπινόζα,το απόσπασμα απο το Multitude που μεταφράσαμε ,για την σχέση εικονολατρίας φαντασιακής οργάνωσης της εξέγερσης (η μετάφραση εδω).Ακόμη και η ενασχόληση του Ζιζεκ με τον χριστιανισμό και τον συμβολικό κόσμο του,του Deridda με τον Ιουδαισμό,ως διερεύνιση ενός πολικτικού στοχασμού,δείχνουν τον δρόμο μιας γόνιμης διείσδυσης στην θεολογία.

Η αποφατικότητα ως πολιτική μεθοδολογία

Μια από τις θεμελιώδεις διαφορές της ανατολικής απο την δυτική θεολογία ,είναι η αποφατικότητα.Πρόκειται για τον ορισμό του θεού ,μέσα από αρνητικές αποφάνσεις,καθως στην ορθόδοξη θεολογία ο θεός δεν ορίζεται ως οντότητα που συλλαμβάνεται ορθολογικά,αλλά ως υπερνοητικό «Είναι».Στην ανατολική παράδωση ορίζεται με μια γνωσιακή διαδικασία που δεν είναι ανορθολογική ,ουτε ατομικός μυστικισμός.Δεν είναι εντός των δυνατοτήτων μας να εκλαικέυσουμε την αποφατική θεολογία,που δημιουργεί ένα ολόκληρο πλέγμα ιδεών και εννοιών.

Βασικό κείμενο είναι η Μυστική Θεολογία του Διονυσίου του Αεροπαγίτη όπου σε ένα ακρως ποιητικό κείμενο ο θεός ορίζεται με την βοήθεια περίπου εκατό αρνήσεων.Προσπαθούμε να συλλάβουμε τι δεν είναι ο Θεός.

Στην ίδια νοηματική σειρά του αποφατισμού ανήκει η εννοια του ακτίστου φωτός,που είναι η φιλοσοφική βάση της ορθοδοξης εικονογραφίας που μας έχει δώσει αριστουργήματα που απολαμβάνουμε όλοι.

Οποιος νομίζει οτι αυτες οι ακροβασίες είναι για θεωρία κάνει λάθος.Οσο και αν δεν το καταλαβαίνουμε σκεφτόμαστε με βάση κώδικες που έχουν εχγαραχθεί από την συμβίωση μας με την ορθοδοξία.

Η αποφατική θεολογία,παρεισφρύει στην καθημερινότητα ,χωρίς να το καταλάβουμε.Μόνο που αυτό βεβαίως παίρνει τραγελαφικές διαστάσεις καθώς η αποφατικότητα είναι μέγιστη θεολογική άσκηση,αλλά είναι εξαιρετικά επικύνδυνη για την πολιτική.

Η αποφατικότητα για τον Σταλινισμό και τον Νεοφιλευθερισμό

Δύο κλασσικά παραδείγματα αποφατικής θεολογίας είναι ο Σταλινισμός και ο Νεοφιλελευθερισμός

Και οι δύο όροι είναι κατ’απονομή.Ουδείς ουδέποτε διατύπωσε υπερασπίστηκε και εφάρμοσε με ένα θετικό ,στοχευμένο τρόπο ένα σύνολο ιδεών αρχών που να τα ονόμασε κάπως έτσι.
Ορίζουμε κάτι με μια σειρά αρνήσεων έτσι ώστε αρνητικά να θεμελιώσουμε μια θέση.

Οποιος νομίζει ότι αυτό είναι ασήμαντο κάνει λάθος

Ολη η πολιτική συμβίωση στηρίζεται σε θετικά ενιαία προτάγματα.Μπορεί να μη μας αρέσουν αλλα έτσι ορίζονται από όσους τα προβάλλουν ,και έτσι αποκτουν ιδεολογική νομιμοποίηση.

Σοσιαλιστές,εθνικοσοσιαλιστές,φασίστες,παιδόφιλοι,αρνητές ολοκαυτόματος,σοσιαλδημοκράτες ,εθνικιστές,κομμουνιστές,ισλαμιστές,ακραίοι εβραίοι,οικολόγοι,βγαίνουν φόρα παρτίδα ,και οχι μόνο προωθουν την πλατφόρμα τους,αλλα και την διερευνούν αενάως.

Οποιος δεν γουστάρει τον εθνικισμό,οχι μόνο θα βρεί μια τεράστια ιδεολογική κατάσταση δημοσιοποιημένη που είναι υπηρήφανη για της ιδέες της,αλλα αν είναι περίεργος θα βρεί και φυσικά προσωπα που την διακινούν.Το τι θα κάνει με τις ιδέες ή και τα φυσικά πρόσωπα είναι της επιλογής του.Η φαντασία μας μπορεί να οργιάσει.

Με τον Σταλινισμό και τον Νεοφιλελευθερισμό συμβαίνει το εξής ενδιαφέρον

Οι όροι αποδίδονται κατ’απονομή.Ο Σταλινισμός αποδίδεται στο ΚΚΕ,ο δε Νεοφιλελευθερισμός σε όσους νομίζουμε ότι έχει ευθύνη για τις σημερινές βαρβαρότητες του πλανήτη.

Η ιδεολογική μας συνάφεια με το ΚΚΕ είναι όση της ρεγγας με την σφυρίδα.

Σε ανύποπτο χρόνο όμως έχουμε δημόσια διατυπώσει και τεκμηριώσει πως το ιδεολόγημα περί Σταλινισμού είναι έωλο,υποκριτικό και προσπαθεί να αφοπλίσει οχι το ΚΚΕ ,(το οποίο δεν είναι σταλινικό αφού δεν υπάρχει σταλινισμός) αλλά αυτους που διακινούν το ιδεολόγημα. (πλήρης ανάλυση στο LLS 17/11/08)

Αυτό γίνεται γιατί με την απλοική συμπίεση όλων των πολυπλοκοτήτων που προέκυψαν στην ΕΣΣΔ ,σε μια υποτιθέμενη θετική πρόθεση ενός διακυρηγμένου πολιτικού πλαισίου που αυτοπροσδιορίζεται ως τέτοιο.

Με μια διαφημιστικού τύπου επίκληση ενός μπάρμπα με μουστάκια στον οποίο ατομικά αποδίδονται τα πάντα,οι διακινητές της μπαρούφας του σταλινισμού,δραπετεύουν απο την πίσω πόρτα και μπορούν να συνεχίσουν τεμπέλικα στην διερεύνηση ενός σοσιαλισμού του κεντρικού προγραμματισμού χωρίς Στάλιν.Την νύφη τελικα πληρώνει το ΚΚΕ ,που μάλλον είναι πιο έντιμο προς τις αφετηρίες του.

Σταλινισμός που κανένας δεν διατύπωσε θετικά και υπερασπίστηκε εκ των προτέρων,δεν υπάρχει sorry.Φασισμός υπάρχει,εθνοφυλετισμός υπάρχει,δικαίωμα στην παιδοφιλία υπάρχει.Σταλινισμός είναι κατ’απονομή και αποτελεί το λιγώτερο αποτέλεσμα πνευματικής οκνηρίας.

Τα ίδια ισχύουν και για τον νεοφιλελευθερισμό

Ο όρος είναι ταυτολογικός και χαζός.Ονομάζεται νεοφιλελευθερισμός η βαρβαρότητα του σήμερα,την οποία μάλιστα θεωρούμε ότι εχει γενετική σχέση με τον φιλελευθερισμό.....

Δηλαδή οι διάφοροι υπερκαπιταλιστές,κλεπτοκράτες,ισχυροί,συντηρητικοί,που όρισαν τις τύχες του κόσμου την τελευταία εικοσαετία,δεν μπορούσαν να έχουν μια θετική συνεκτική θεωρία για το σήμερα,να τα σκάσουν σε δέκα ακαδημαικόυς ρε φίλε (σιγά τα ωά,εδω οι νομπελίστες τα παίρνουνε),και επέβαλλαν τον νεοφιλελευθερισμό ως δια μαγείας.Οι μόνοι που το πήραν είδηση είναι μερικοί διανοούμενοι.

Ψαχνω στο Amazon που διακινεί μερικά εκατομμύρια τίτλους τον χρόνο,να βρω κανένα Handbook for neoliberalism , In support of neoliberalism ,Neoliberal economics,Do it yourself neoliberalism αλλα τζίφος.Εχει χαλάσει το παγκόσμιο software.

Εκείνο που με τσαντίζει είναι οτι η παγκόσμια ορολογία έχει μερικούς θαυμάσιους και σαφείς όρους.Ρε φίλε είσαι κατά των εμπορευματικών σχεσεων βαλτα με τον καπιταλισμό.τι σου φταίει ο φιλελευθερισμός;Δεν σου αρέσει η παγκοσμιοποίηση ,το ανοιγμα συνόρων για ανθρωπους προιόντα κεφάλαια,βαλτα με την παγκοσμιοποίηση.Τι τα βάζεις με κάτι που κανένας δεν αυτοορίζεται έτσι.

Τι φοβάσαι το political correct;

Μήπως κατα βάθος δεν γουστάρουμε ουτε καν τον φιλελευθερισμό,ή καλυτερα βαριόμαστε να λύσουμε το puzzle οτι σοσιαλισμός είναι εξ’ορισμου φιλελευθερος,και από την βαρεμάρα μας πεταμε μια επτασύλλαβη λέξη για να γεμίσει το στόμα μας.

Ειδικά στον νεοφιλελευθερισμό ισχύει μάλλον η οκνηρία.

Γιατί αναζητάται για τις βαρβαρότητες του σήμερα μια κεντρική συνεκτική υλοποιημένη θεωρία,που αν κάποιοι είχαν θετικά προβάλει,τα προβλήματα μας θα λυθούν αυτομάτως.Τα βάζουμε μαζύ τους και ξεμπερδεύουμε

Αν τωρα για τις κραυγαλέες ανισότητες τις ανεργίες,τους άστεγους,τους outsiders ,φταίνει ενα πολύπλοκο πλέγμα δράσεων ,απόψεων,συμφερόντων ,αντιθέσεων το οποίο ίσως έχει ρίζα και σε αδικαιολόγητες απορρυθμίσεις,και αδικαιολόγητες υπερρυθμίσεις,τότε τα πράγματα είναι πολύ πιο επίπονα,πιο βασανιστικά και πιο χρονοβόρα.

Αλλά είπαμε στην Ελλάδα της Ορθοδοξίας η πολιτική θεολογία είναι αποφατική.Δεν μπορεί να ορίσει θετικά τίποτα απολύτως.

Α ρε Μαξιμε Ομολογητή που να ήξερες οτι χωρίς να σε διάβασε κανείς ,σε αφομοιώσαμε όλοι τόσο εύκολα.

Info

Για την αποφατική θεολογία
Χ.Γιανναρα :Χαιντεγγερ και Αεροπαγίτης.Δομός 1988
Σ.Ραμφος :Μαρτυρια και Γραμμα.Αρμός 2002
Νεα Αριστερά και θεολογία
A.Negri :The Savage Anomaly 1991
A.Kotsko :Zizek and Theology 2008
S.Zizek :The puppet and the Dwarf:The perverse Core of Christianity
Πολιτική Θεολογία
Carl Schmitt :Political theology 1985